معرفی و صحبتی در باب "جامعه شناسی خودمانی" اثر حسن نراقی



"از مرد درون آینه شروع کن..." شاید هرکدام از ما این جمله را بسیار شنیده باشیم. می خواهم کتابی را معرفی کنم که خلاصه اش در یک جمله شاید همین باشد.
پس از مطالعه مقدمه کتاب اینطور برداشت کردم که کتابی در دست دارم که نویسنده ای دارد که در رویارویی با چرایی عقب ماندگی جامعه اش با تردیدی جدی مواجه شده است.او در جامعه ای زندگی می کند که بیشتر مردم و صاحب نظرانش، عواملی همچون استعمار و استثمار و یا رویدادی تاریخی را علت نرسیدن آن جامعه به جایگاه واقعی اش می دانند ولی وقتی به مردم، روابط و تاریخ آن جامعه می نگرد با نتیجه ای متفاوت روبه رو می شود. او با خود می نگرد اگرچه بی شک تاثیر بیگانگان بر هر جامعه ای وجود دارد و دست ما برای عوض کردن گذشته قاصر است، اما بالاخره تک تک اعضای جامعه هم تاثیری در رقم خوردن سرنوشت جامعه شان دارند. او می اندیشد بیگانگان و تاریخ، سرپوشی برای عادات غلط و اشتباهات جامعه اش گشته و دست آخر این تابو باید شکسته شود. او که نقش جمله "خودمان چی؟" را در کتاب های مهجوری همچون "سازگاری ایرانی1"و "نجات2" پر رنگ می بیند، سعی می کند با زبانی ساده این باور را برای مردمی که شاید فرصت مطالعه و توان علمی هضم کتابهایی از آن دست را ندارند، شرح و بسط دهد.
از طرفی زبان ساده و روان کتاب و ازطرف دیگر درد عقب ماندگی که برای مردم جامعه ما ملموس شده است، دلیلی شد که از دانش آموزان دبیرستانی گرفته تا دانشجویان جامعه شناسی و حتی مردم عادی از این کتاب استقبال کنند. چاپ اول این کتاب، که در شانزده فصل به بررسی عادات و خلقیات اشتباه جامعه ایرانی می پردازد، حدود ده سال پیش در بهار 1380 به چاپ رسیده است و مملو است از مثال های ملموس مردم کوچه و بازار: از عناوین و اخبار روزنامه هایی که دم دست همه ی نگاه های بی تفاوت و زودگذر است گرفته تا حکایت ها و ضرب المثل های عامه مردم.
اما می توان همین مثال های فراوان از روزنامه های دهه 70 ایران را یکی از عوامل عدم ارتباط بعضی از جوانان امروز با این کتاب نسبت به سالهای اولیه نشر آن دانست. بی شک خلقیات تمامی مردم جامعه ای طی بیست یا سی سال عوض نمی شود و این تغییر نیازمند زمان است. بعضی از مصداق هایی که در این کتاب دیده می شود، شاید هنوز در جامعه ما وجود داشته باشد، اما نسبت به ده سال گذشته شاید کمرنگ تر شده باشد و یا جای خود را به مصداق دیگری داده باشد. از جمله می توان به مساله یارانه ها اشاره کرد که چندین صفحه در فصل"ظاهرسازی ما" را به خود اختصاص داده است و این روزها خواننده پس از مطالعه این کتاب و مشاهده وضعیت روز، با سوال های جدی مواجه می شود. ازین رو می توان این کتاب را، برای خوانندگان عادی، متعلق به زمان خودش خواند و شاید همین نقطه ضعف بود که در سال 1387 حسن نراقی را بر آن داشت که کتاب" پی نکته هایی بر جامعه شناسی خودمانی" را تالیف کند.

پاورقی:
1. اثر مهندس مهدی بازرگان
2.اثر دکتر علی محمد ایزدی

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر